انـواع عمـل های لاغـری معـده

جراحی باریاتریک چیست؟

عمل جراحی باریاتریک یا Bariatric Surgery به مجموعه‌ای از انواع روش‌های جراحی لاغری اطلاق می‌شود که با هدف کمک به افراد مبتلا به چاقی و چاقی مفرط برای کاهش وزن و بهبود شرایط سلامتی مرتبط با بیماری چاقی انجام می‌شوند. پزشکان و جراحان، عمل های لاغری را زمانی توصیه می‌کنند که سایر روش‌های کاهش وزن مانند رژیم غذایی و ورزش مؤثر نبوده و یا چاقی مفرط سلامتی شما را به خطر انداخته باشد.

انواع عمل های لاغری به دلیل تأثیرات گسترده‌ای که بر متابولیسم بدن و بهبود بیماری‌های متابولیک دارند، به عنوان جراحی‌های متابولیک نیز شناخته می‌شوند. این جراحی‌ها نه تنها باعث کاهش وزن می‌شوند، بلکه تأثیرات مثبت فراوانی بر بسیاری از مشکلات سلامتی مرتبط با چاقی مانند فشار خون، دیابت، کبد چرب و … دارند. این روش‌ها همچنین می‌توانند سیگنال‌های گرسنگی که از دستگاه گوارش به مغز شما ‌می‌روند را کاهش دهند.

امروزه جراحی‌ های لاغری متابولیک و باریاتریک پس از چندین دهه بهبود و پیشرفت، از بهترین درمان‌های مورد مطالعه در پزشکی مدرن به شمار ‌می‌روند. این عمل های لاغری با استفاده از تکنیک‌های جراحی کم تهاجمی (جراحی لاپاروسکوپی و رباتیک) و از طریق برش‌های کوچک پوست انجام می‌شوند.

این پیشرفت‌ها و تکنیک‌های کم تهاجمی (لاپاراسکوپی) به بیماران اجازه می‌دهد تا تجربه بهتری ازجمله درد کمتر، عوارض کمتر، بستری کوتاه‌تر در بیمارستان و بهبودی سریع‌تر داشته باشند. این جراحی‌ها بسیار ایمن هستند و میزان عوارض آن‌ها کمتر از جراحی‌های معمولی مانند برداشتن کیسه صفرا، هیسترکتومی (برداشتن رحم) و یا تعویض مفصل ران است.

معرفی انواع عمل های لاغری معده

روش‌های رایج عمل های لاپاراسکوپی برای لاغری شکم که توسط انجمن باریاتریک و متابولیک آمریکا ASMBS تأیید شده‌اند به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1. روش‌های محدود کننده (Restrictive)
   

   در این روش کاهش حجم معده با جراحی، باعث می‌شود فرد احساس سیری سریع‌تری داشته باشد و کمتر غذا مصرف کند، مانند:

   • • اسلیوگاسترکتومی یا اسلیو معده (Sleeve Gastrectomy): اسلیو معده، که به آن اسلیو گاسترکتومی نیز گفته می‌شود، یکی از انواع عمل های لاغری معده در ایران و ایالات متحده است. این امر ممکن است به این دلیل باشد که این یک روش نسبتاً ساده است و انجام آن برای اکثر افراد با خطر و عوارض کمی همراه است. در روش اسلیو معده بعد از آزادسازی معده، بخش بزرگ از معده شما (حدود ۸۰٪) حذف شده و معده باقی ماننده کوچک و لوله‌ای به شکل و به شکل موز باقی می ماند.
     • باندینگ معده (Gastric Banding): یک حلقه قابل تنظیم دور قسمت بالای معده قرار می‌گیرد تا حجم معده را کاهش دهد. امروزه این روش جراحی طرفداران کمتری دارد.
2. روش‌های ترکیبی (Malabsorptive)
   

   در این روش‌ها علاوه بر کاهش حجم معده، مسیر جذب مواد غذایی را نیز تغییر می‌دهند تا میزان جذب کالری کاهش یابد. (محدود کننده مصرف غذا + کاهش جذب غذای مصرفی) مانند:

   • • بای پس کلاسیک معده به روش Roux-en-Y (RYGB): بای‌پس کلاسیک معده یا «Roux-en-Y» روشی است که در آن کیسه کوچکی در بالای معده ایجاد و از بخش پایینی جدا می‌شود. روده کوچک تقسیم شده و بخشی از آن به کیسه معده متصل می‌گردد. غذا از معده کوچک‌تر و بخش پایین‌تر روده عبور می‌کند و بقیه معده و روده بای‌پس می‌شود. این عمل ظرفیت معده و جذب مواد مغذی را کاهش می‌دهد. بیش از ۵۰ سال قدمت دارد و از ۱۹۹۳ به روش لاپاراسکوپی انجام می‌شود. این جراحی برای لاغری و درمان چاقی مؤثر است.
     • مینی بای‌پس معده یا بای پس تک آناستوموزی (Mini Gastric Bypass): عمل مینی بای‌پس معده یکی از انواع روش‌های جراحی لاغری است که به عنوان یک جایگزین ساده‌تر و کم‌تهاجمی‌تر نسبت به بای‌پس معده به روش Roux-en-Y شناخته می‌شود. این عمل به منظور کمک به افراد مبتلا به چاقی مفرط برای کاهش وزن و بهبود بیماری‌های مرتبط با چاقی انجام می‌شود.

چرا امروزه جراحی باریاتریک زیاد انجام می‌شود؟

جراحی باریاتریک، درمانی ایمن و موفق برای چاقی کلاس III است. به گفته NIH، کاهش و حفظ وزن فقط با رژیم و ورزش برای این افراد تقریباً غیرممکن است، زیرا بدن وزن چاقی را «نرمال» می‌داند و به آن بازمی‌گردد. این جراحی با تغییر مدیریت بدن، کنترل غذا و اصلاح رژیم و سبک زندگی، کاهش وزن پایدار و سلامتی را ممکن می‌کند.

چگونه انواع عمل‌های لاغری می‌توانند به شما کمک کنند؟

چاقی با بسیاری از بیماری‌های مزمن مرتبط است که بسیاری از آن‌ها می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند. پس از جراحی‌ های لاغری و کاهش وزن این بیماری‌ها و عوامل خطر به میزان زیادی بهبود می‌یابند. اگر کاندیدای جراحی چاقی هستید، ممکن است قبلاً یکی از این بیماری‌ها را داشته باشید یا در معرض خطر ابتلا به آن‌ها باشید

از جمله بیماری‌های مرتبط با چاقی:

• کلسترول بالا
• فشار خون بالا
• قند خون بالا
• دیابت نوع ۲
• بیماری قلبی
• بیماری کلیوی
• آپنه خواب
• آرتروز
• سرطان
• نازایی
• بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)

عمل لاغری معده یا رژیم غذایی و یا ورزش؟؟؟

• جراحی به عنوان آخرین راه حل: جراحی‌ های لاغری مؤثرترین درمان طولانی مدت برای چاقی مفرط است. در طولانی مدت، رژیم غذایی و ورزش به تنهایی یا در ترکیب با داروها بصورت علمی و عملی بسیار کم اثر‌تر بوده و با نتایج ضعیفی همراه هستند.
• جراحی به عنوان ابزار کمکی: جراحی‌ های لاغری می‌تواند به عنوان ابزاری در نظر گرفته شود که به رژیم غذایی سالم و سبک زندگی کمک می‌کند تا به کاهش وزن پایدار منجر شود. بسیاری از بیماران قبلا کاهش وزن با رژیم غذایی به تنهایی را بدون موفقیت طولانی مدت تجربه کرده اند. جراحی این تغییرات را مؤثر و ماندگارتر می‌سازد.

چه کسانی کاندید عمل جراحی لاغری هستند؟

الزامات جراحی باریاتریک با تشخیص چاقی کلاس ۲ شروع می‌شود. این به این معناست که شما باید یکی از شرایط زیر را داشته باشید:

• شاخص توده بدنی (BMI) برابر یا بیشتر از ۳۵
• BMI حداقل ۳۰ و حداقل یک مشکل یا بیماری مرتبط با چاقی
• معیارهای جراحی باریاتریک برای نوجوانان
• BMI برابر یا بیشتر از ۴۰ و یک بیماری پزشکی مرتبط با چاقی
• BMI حداقل ۳۵ و یک بیماری شدید مرتبط با چاقی

شاخص توده بدنی (BMI) یک راه برای تخمین میزان چربی بدن بر اساس نسبت قد به وزن است. نمره ۳۵ یا بالاتر با خطر بالای بیماری‌های مرتبط همراه است.

نحوه انجام روش های جراحی کاهش حجم معده چگونه است؟

عمل‌های لاغری و کاهش وزن معمولاً از طریق روش‌های کم تهاجمی (جراحی لاپاراسکوپی) انجام می‌شود. از مزایای روش لاپاراسکوپی:

1. برش‌های کوچک پوست
2. بهبودی سریع‌تر
3. درد و زخم کمتر
4. راه رفتن زود هنگام
5. ترخیص سریعتر نسبت به جراحی سنتی و باز است.

اقدامات لازم برای آماده سازی عمل های جراحی لاغری

قبل از برنامه‌ریزی برای جراحی باریاتریک، پزشک یا جراح شما باید اطمینان حاصل کند که شما از نظر جسمی و روحی آماده جراحی هستید. بنابراین شما با یک تیم از متخصصان ملاقات خواهید کرد که درباره خطرات و مزایا به شما مشاوره می‌دهند و سلامت جسمی و روحی شما را ارزیابی می‌کنند. ممکن است نیاز به گذراندن تست‌های غربالگری پزشکی مثل سونوگرافی، آندوسکوپی و آزمایشات کامل خون داشته باشید تا اطمینان حاصل شود که جراحی برای شما ایمن است.

اگر از تنباکو، مواد مخدر یا الکل بیش از حد استفاده می‌کنید، باید قبل از تأیید برای جراحی چاقی ترک کنید. تیم مراقبت بهداشتی شما می‌تواند به شما در این زمینه کمک کند. جراح شما ممکن است از شما بخواهد که یک رژیم غذایی پیش از جراحی باریاتریک را برای چند هفته دنبال کنید تا برای عمل آماده شوید. این کار برای کاهش چربی داخل شکم که محل عمل است، انجام می‌شود تا عمل ایمن‌تر شود و خطر عوارض کاهش یابد. جراح شما دستورالعمل‌های خاصی به شما خواهد داد.

مدت زمان بهبودی پس از جراحی لاغری معده چقدر است؟

شما احتمالاً یک روز را در بیمارستان برای بهبودی سپری خواهید کرد و سپس یک هفته در خانه بهبود خواهید یافت تا احساس آمادگی برای بازگشت به کار کنید. ممکن است نیاز باشد تا شش هفته از فعالیت‌های سنگین پرهیز کنید و ممکن است چهار تا دوازده هفته طول بکشد تا بتوانید رژیم غذایی معمولی را از سر بگیرید.

عوارض جانبی بعد از جراحی لاغری در زمان بهبودی

بدن شما در این زمان تغییرات بزرگی را تجربه خواهد کرد. ممکن است متوجه موارد زیر شوید:

• خستگی: بهبودی کار سختی است و رژیم غذایی مایعات ممکن است در ابتدا انرژی زیادی فراهم نکند.
• تغییرات خلق و خو: تغییرات وزن می‌تواند باعث تغییرات هورمونی شود که این تغییرات خلقی را به دنبال دارد.
• تغییرات در مدفوع: شامل اسهال و یبوست.

نکته: کاهش وزن سریع و تغذیه محدود در چند ماه اول ممکن است باعث سرما، دردهای بدنی و ریزش مو گردد.

چه نوع رژیمی باید پس از  انواع عمل های لاغری معده دنبال کنیم؟

برای چند هفته پس از عمل‌ های لاغری و کاهش وزن، شما باید دستورالعمل‌های غذایی خاصی را دنبال کنید. این کار به دو منظور انجام می‌شود:

1. حفاظت از سیستم گوارشی شما که در حال بهبودی هستند.
2. اطمینان از دریافت مواد مغذی مورد نیاز شما در حالی که غذا کمتر مصرف می‌کنید.

احتمالاً با رژیم غذایی مایعات، برای چند هفته اول شروع می‌کنید و سپس به تدریج به رژیم غذایی نرم برای چند هفته بیشتر می‌روید. ممکن است یک تا دو ماه طول بکشد تا به غذاهای جامد بازگردید. زمانی که این کار را انجام می‌دهید، باید همچنان با دقت غذاهایتان را انتخاب کنید.

• مصرف حداقل ۱۰۰ گرم پروتئین در روز: پروتئین مهم‌ترین ماکرومغذی است که برای قوی ماندن پس از جراحی و جلوگیری از از دست دادن عضله نیاز دارید.
• مصرف مکمل‌های ویتامین و مواد معدنی روزانه
• پرهیز از غذاهای پر قند و نشاسته: دوزهای زیاد کربوهیدرات‌ها (قندها) می‌تواند باعث عوارض ناخوشایند مانند سوء هاضمه و تغییرات سریع قند خون شود.

مراقبت‌های لازم پس از عمل های لاغری معده

پس از جراحی لاغری، چکاپ‌های منظم با پزشک و متخصص تغذیه خواهید داشت تا سلامت، کاهش وزن و کمبودهای تغذیه‌ای را بررسی کنند و مشاوره رژیم و سبک زندگی بدهند. این جراحی تعهدی مادام‌العمر است، اما با مراقبت، رژیم مناسب و ورزش می‌تواند تغییرات مهمی ایجاد کند. عوارض بلندمدت با رعایت مراقبت‌ها قابل پیشگیری‌اند و خطرات آن در مقایسه با چاقی، ارزش کاهش وزن و بهبود سلامت را دارد.

هر جراحی دارای مزایا و معایب بالقوه خود است. جراح باریاتریک شما، سابقه سلامت شما را بررسی کرده و با شما همکاری می‌کند تا تعیین کند کدام جراحی برای شما مناسب است. اما جراحی کاهش وزن یک راه‌حل سریع و آسان نیست؛ نیاز به آمادگی قبل از عمل و تغییرات سبک زندگی طولانی مدت پس از آن دارد تا موفقیت‌آمیز باشد.